Protest weksla
Spotykany w szeroko rozumianej praktyce gospodarczej weksel jest rodzajem papieru wartościowego – imiennego lub na zlecenie, w którym wystawca weksla (trasant) zobowiązuje się bezwarunkowo, że inna osoba (trasat) dokona na rzecz odbiorcy weksla (remitenta) zapłaty określonej sumy pieniężnej (weksel trasowany) albo sam przyrzeka, że zapłaci sumę wekslową odbiorcy weksla (weksel własny).
Istotne dla praktyki gospodarczej jest stwierdzenie, że protest weksla jest aktem o charakterze publicznym, który sporządza notariusz zgodnie z art. 85 ustawy Prawo wekslowe. Jednym z powodów protestu weksla może być nieprzyjęcie weksla lub odmowa zapłaty weksla.
Prawidłowo złożony protest zawiera:
* nazwisko osoby, która żąda protestu
* nazwisko osoby, przeciw której protest ma być dokonany;
* stwierdzenie, że osoba, przeciw której protest ma być uczyniony, nie uczyniła zadość wezwaniu skierowanemu do niej, a ponadto oświadczenie złożone przez tę osobę albo stwierdzenie, że jej nie zastano albo że nie można było odnaleźć lokalu jej przedsiębiorstwa lub mieszkania;
* oznaczenie miejsca oraz dnia, w których wezwania dokonano lub bezskutecznie starano się wezwania dokonać;
* oznaczenie, ile egzemplarzy weksla przedstawiono i jakie;
* podpis organu sporządzającego protest, pieczęć urzędową oraz numer złożonego protestu.
Prawidłowo protest sporządza się na odwrotnej stronie weksla lub na osobnej karcie połączonej z wekslem. Jeśli na odwrotnej stronie nie ma żadnych oświadczeń, należy pisanie protestu zacząć od brzegu, w przeciwnym zaś razie bezpośrednio po ostatnim oświadczeniu. Jeżeli protest ma być napisany w całości lub w części na osobnej karcie dodatkowej, należy tę kartę połączyć z wekslem w ten sposób, aby nie było wolnych miejsc na odwrotnej stronie weksla. połączenie weksla z kartą dodatkową powinno być przypieczętowane pieczęcią urzędową lub przepisane treścią aktu protestowego.
Obowiązkiem notariusza jest wpisanie protestu do repertorium P, prowadzonego wyłącznie dla protestów.
Gdy dłużnik, przeciwko któremu ma być skierowany protest, wyrazi wolę zapłacenia, notariusz obowiązany jest do odbioru zapłaty i wystawienia odpowiedniego pokwitowania. Protest weksla jest dokonywany przez notariusza niezwykle rzadko z uwagi na fakt, że większość weksli nie posiada indosów (bo tylko wtedy pojawia się potrzeba wykonania protestu w przypadku niezapłacenia), a ponadto w praktyce gospodarczej znakomita większość weksli jest wystawiana z klauzulą „bez protestu”.
Warto zaznaczyć, że posiadacz weksla oddawanego do protestu bezpośrednio płaci za wykonanie tej czynności przez notariusza, ale należności tej (taksy notarialnej) może dochodzić od dłużnika. Obecnie koszt protestu weksla wynosi 5zł plus 0,5% nadwyżki ponad 1000 zł sumy wekslowej, jednak nie więcej niż 2500 zł. Do wskazanych opłat dochodzi jeszcze koszt wyjazdu poza kancelarię notariusza w wysokości do 50 zł za każdą rozpoczęta godzinę pracy notariusza.
Protest czeku
Spotykany w szeroko rozumianej praktyce gospodarczej jest również czek. Czek stanowi papier wartościowy, jest rodzajem przekazu pieniężnego. Czek to dokument ściśle sformalizowanym i kreujący abstrakcyjne, oderwane od przyczyny prawnej, zobowiązanie pieniężne wystawcy oraz innych podpisanych na nim osób.
Przepisy regulujące instytucję czeku znajdują się w ustawie z 28 kwietnia 1936 roku – prawo czekowe. Czeki pełnią funkcję płatniczą, są – i to zawsze – płatne za okazaniem, w ciągu dziesięciu dni od ich wystawienia. W praktyce gospodarczej spotykane są: czek na okaziciela, czeki na określoną osobę z klauzulą ”na zlecenie” lub bez takiej klauzuli; czeki na określoną osobę z klauzulą ”nie na zlecenie”, przy czym czeki na okaziciela przenosi się przez wręczenie, czeki na zlecenie – poprzez indos, czeki imienne – cesją. Czek jako sformalizowany dokument powinien zawierać: nazwę ”czek”, polecenie bezwarunkowe zapłacenia określonej sumy pieniędzy, oznaczenie trasata (banku), podpis wystawcy, oznaczenie miejsca płatności, oznaczenie daty oraz miejsca wystawienia.
Protest czeku to akt publiczny, sporządzany przez rejenta w formie odpowiedniej adnotacji na odwrotnej stronie czeku albo na osobnej kartce połączonej z czekiem. Należy wspomnieć, że połączenie czeku z kartką winno być przypieczętowane pieczęcią urzędową, albo przepisane treścią protestu. Protestu czeku należy dokonać przed upływem ważności czeku lub najpóźniej w pierwszy dzień powszedni od upływu ważności czeku. Notariusz wpisuje protest do repertorium P, prowadzonego wyłącznie dla protestów. Jeżeli dłużnik, przeciwko któremu ma być skierowany protest wyrazi wolę zapłacenia, notariusz zobowiązany jest do odbioru zapłaty i wystawienia pokwitowania. Protest czeku jest obecnie sporządzany przez notariusza niezwykle rzadko.
Notarialny protest czeku może być zastąpiony pisemnym oświadczeniem trasata (banku) umieszczonym na czeku, stwierdzającym odmowę realizacji czeku z datą i podpisem firmowym banku. Na podstawie tego oświadczenia posiadacz czeku może dochodzić swej wierzytelności.